วันที่ 23 กรกฏาคม 2568   รศ.ดร.เวทย์ บรรณกรกุล อาจารย์ประจำมหาวชิราลงกรณบาลีเถรวาทราชวิทยาลัย มจร ได้ตอบคำถาม “เมื่อพระอุปัชฌาย์ต้องอาบัติปาราชิก” กลบุตรที่บวชพระ จะเป็นพระภิกษุสมบูรณ์หรือไม่ ซึ่งได้อธิบายหลักการและเงื่อนไข  เกี่ยวกับความสมบูรณ์ของการอุปสมบทเมื่อมีพระอุปัชฌาย์ต้องอาบัติปาราชิก ดังนี้

1.องค์ประกอบความสมบูรณ์ของการอุปสมบท การอุปสมบทจะสำเร็จเป็นสมมุติสงฆ์ ต้องประกอบด้วยองค์ประกอบ 5 อย่างที่สำคัญ ได้แก่:

1) วัตถุ: บุคคลผู้ประสงค์จะบวช เช่น ต้องมีอายุ 20 ปีขึ้นไป มีคุณสมบัติถูกต้องตามพระวินัย และไม่เคยต้องอาบัติปาราชิกมาก่อน

2) ญัตติกับอนุสาวนา: การสวดกรรมวาจาอย่างถูกต้องและครบถ้วน อักขริไม่วิบัติคลาดเคลื่อน

3) สีมา: มีการสมมติสีมา (เขต) อย่างถูกต้อง

4) บริษัท: มีจำนวนภิกษุสงฆ์ครบจำนวนที่กำหนดในการทำสังฆกรรม (อย่างน้อย 5  รูปในปัจจันตประเทศ หรือมากกว่านั้นเพื่อความปลอดภัย)

5) ไม่มีผู้คัดค้าน ในท่ามกลางสงฆ์

2. กรณีอุปัชฌาย์ต้องอาบัติปาราชิกกับการอุปสมบท: คำถามที่เกิดขึ้นขณะนี้ คือ “ถ้าเกิดมีอุปัชฌาย์ ปาราชิก พิธีบวชเป็นภิกษุ” จะสำเร็จเป็นภิกษุหรือไม่? ขึ้นอยู่กับเงื่อนไข ต่อไปนี้

1) เงื่อนไขความสมบูรณ์ 5 อย่างยังคงต้องครบถ้วน: หากวัตถุ ญัตติ อนุสาวนา สีมา และบริษัท “มีครบหมด” ก็ถือว่า “บวชขึ้น” ได้  อุปัชฌาย์ปาราชิกไม่นับรวมในคณะปูรกะ

สิ่งสำคัญคือ “ถ้าเกิดกรณีอุปัชฌาย์ ปาราชิก นับเป็นคณะปูรกะในสังฆกรรมไม่ได้ (คณะปูรกะคือ บุคคลผู้เต็มจำนวนสงฆ์ ทำให้ทำสังฆกรรมสำเร็จ) เมื่อนับจำนวนพระเพื่อทำสังฆกรรม “จะไม่นับพระปาราชิกเป็นรูปหนึ่ง” เนื่องจาก “ถือว่าไม่มีสังวาสแล้ว” ดังที่กล่าวว่า “ปาราชิโก โหติ อสังวาโส” คือผู้ไม่มีสิทธิ์ในสังฆกรรมต่าง ๆ

2) การอุปสมบทสำเร็จได้ หากพระสงฆ์ครบจำนวน: ดังนั้น “ถ้าเกิดทำการอุปสมบทพระแล้ว พระมีเกินจำนวนอย่างต่ำไว้ 5 รูป โดยปกติแล้ว “การบวชพระ ก็เผื่ออยู่แล้ว 10 กว่ารูป ขึ้นไป

3) ข้อควรระวังเรื่องตำแหน่งที่นั่ง: “อุปัชฌาย์ ที่ิต้องอาบัติปาราชิก ต้องไม่มานั่งหัตถบาสของพระปกติด้วย เพราะทำให้รูปที่เป็นปกติอยู่ห่างกันจริง ๆ การทำสังฆกรรม ควรจะเชื่อมกันหลาย ๆ รูป หาก “มีรูป 1 เป็นปาราชิกมาคั่นหัตถบาสของพระปกติ สังฆกรรมจะเสีย”

3. คำตอบสุดท้ายคือ “อุปสมบทเสีย ก็ได้ ไม่เสีย ก็ได้นะครับ ขึ้นอยู่กับเงื่อนไข” หมายความว่า ความสมบูรณ์ของการอุปสมบทเมื่อมีอุปัชฌาย์เป็นปาราชิกนั้น ขึ้นอยู่กับเงื่อนไขที่ระบุไว้ข้างต้นเป็นสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งการที่จำนวนพระสงฆ์ผู้ทำสังฆกรรม (โดยไม่นับพระปาราชิก) ยังคงครบถ้วนตามเกณฑ์ และตำแหน่งการนั่งไม่ทำให้สังฆกรรมเสียหาย..