วันที่ 6 มิถุนายน 2568 นายบุญเชิด กิตติธรางกูร รองผอ. สำนักงานพระพุทธศาสนาแห่งชาติ (พศ.) ได้เผยแพร่ข้อเขียน ❝ เบื้องหลังความสวยงามของวัด : ค่าใช้จ่ายที่วัดต้องแบกรับ…ที่คนส่วนใหญ่อาจไม่เคยรู้ ❞ ซึ่งมีรายละเอียดดังนี้
◉ วัดมีบทบาทสำคัญในสังคมไทยในฐานะศูนย์กลางทางศาสนา จิตใจ และวัฒนธรรมของชุมชน โดยทำหน้าที่เป็นที่พึ่งทางจิตวิญญาณ ส่งเสริมคุณธรรม จัดกิจกรรมทางศาสนา และสืบทอดประเพณีอันดีงามมาอย่างต่อเนื่อง อีกทั้งยังเคยเป็นแหล่งการศึกษาหลักของประชาชน ทั้งด้านความรู้ทั่วไปและหลักธรรมทางพุทธศาสนา ซึ่งช่วยหล่อหลอมค่านิยมและพฤติกรรมของคนไทยให้ยึดมั่นในความดี ความเมตตา และความเสียสละ
◉ ในยุคปัจจุบัน วัดยังคงเป็นศูนย์กลางของชุมชน แต่ได้ขยายบทบาทให้สอดคล้องกับสังคมสมัยใหม่มากขึ้น เช่น การเผยแผ่ธรรมะผ่านสื่อออนไลน์ การจัดอบรมจิตใจและฝึกสมาธิ การเป็นแหล่งพัฒนาชุมชนและสิ่งแวดล้อม ตลอดจนการเป็นที่พึ่งของผู้ด้อยโอกาส วัดจึงไม่เพียงแต่รักษาศรัทธาในพระพุทธศาสนา แต่ยังเป็นพลังทางสังคมที่ช่วยสร้างความสมดุลระหว่างจิตใจ วัฒนธรรม และการดำรงชีวิตในโลกยุคใหม่
แต่ภายใต้ภาพอันสวยงามของวัดที่เราคุ้นเคยนั้น มีภาระ “ค่าใช้จ่าย” จำนวนมากที่ต้องแบกรับ — ภาระที่ไม่ได้เกิดจากการแสวงหากำไร แต่เป็นภาระของการ “รักษาความศรัทธา” และ “รับใช้สังคม” ที่หลายคนอาจไม่เคยนึกถึง
◉ เบื้องหลังการดำรงอยู่ของวัด: ค่าใช้จ่ายรายวัน-รายเดือนที่คนไม่มอง
หลายคนเข้าใจว่าวัดอยู่ได้ด้วย “การทำบุญของญาติโยม” ซึ่งก็เป็นความจริง แต่สิ่งที่หลายคนไม่ค่อยรู้คือวัดมีปัจจัยเพียงพอต่อค่าใช้จ่ายรายวัน/รายเดือนหรือไม่ เพราะวัดแต่ละวัด มีค่าใช้จ่ายจิปาถะ
❝ สรุปคือพระภิกษุที่จะมารับตำแหน่งเป็นเจ้าอาวาส ต้องพร้อมรับภาระ ❞
◦৹
ต่อไปนี้คือตัวอย่างบางส่วนของภาระค่าใช้จ่าย
ค่าใช้จ่ายประจำวัน
◉ ค่าภัตตาหาร สำหรับพระภิกษุสามเณร ของสำนักเรียนใหญ่ๆ ที่มีพระภิกษุสามเณรจำนวนมาก เช่น สำนักเรียนวัดโมลีโลกยาราม ซึ่งมีพระภิกษุสามเณร ไม่ต่ำกว่า 500 รูป แม้จะมีญาติโยมมาถวายบ้าง แต่ในบางวันก็ต้องจัดหาวัตถุดิบเพื่อให้ครัวของวัดจัดทำถวายเพิ่มเติม
◉ ค่าใช้จ่ายวัสดุประกอบศาสนพิธี
ค่าใช้จ่ายประจำเดือน
◉ ค่าสาธารณูปโภค เช่น ค่าน้ำ ค่าไฟ (บางวัด จ่ายหลักแสนต่อเดือน)
◉ ค่าบำรุงรักษาและบูรณะเสนาสนะเช่น ซ่อมแซมกุฏิ หลังคาศาลา ท่อน้ำ ระบบไฟฟ้า
◉ ค่าใช้จ่ายส่วนบุคคล เช่น เครื่องนอน อัฐบริขาร ผงซักฟอก สบู่ ยาสีฟัน ของพระภิกษุสามเณร
◉ ค่าตอบแทนครูสอนพระปริยัติธรรม
◉ ค่าแรงงาน เช่น คนงานวัด เจ้าหน้าที่ศาสนพิธีกร คนขับรถยนต์ หรือแม่ครัวประจำวัด
◉ ค่าจัดกิจกรรมทางศาสนา เช่น งานวันพระ งานเทศกาล งานอบรมศีลธรรมฯลฯ
◉ ค่าเอกสารและบัญชี ซึ่งปัจจุบันรัฐกำหนดให้วัดต้องทำบัญชีรายรับรายจ่ายอย่างเป็นระบบ เพื่อความโปร่งใส
◉ ค่าดูแลพระภิกษุสูงอายุหรืออาพาธ ซึ่งบางวัดต้องจัดหาเวชภัณฑ์และพยาบาลเบื้องต้น
◦৹ ที่กล่าวมาเป็นเพียงบางส่วนเท่านั้น
วัดพึ่งชุมชน…ชุมชนพึ่งวัด
ในอดีต ชาวบ้านจะรวมตัวกันช่วยกันดูแลวัดเหมือนดูแลบ้านหลังที่สองของตน แต่ในยุคปัจจุบัน ความเปลี่ยนแปลงทางเศรษฐกิจและสังคม ทำให้ผู้คนห่างวัดมากขึ้นโดยไม่ตั้งใจ วัดจำนวนมากจึงต้องพึ่ง “แรงศรัทธา” ที่ไม่แน่นอน
◉ ความศรัทธายังมีอยู่ แต่การเข้าใจเบื้องหลังและบริบทของการดำรงอยู่ของวัดแต่ละวัด ยังเป็นสิ่งที่สังคมต้องช่วยกัน “รับรู้อย่างเข้าใจ” และช่วยกัน “อุปถัมภ์”
Leave a Reply