พระเทพสุวรรณเมธี รองเจ้าคณะกทม. เป็นประธานเปิดเวทีสันติสนทนางานวิจัยเชิงพัฒนา จัดโดยหลักสูตรสันติศึกษา มจร ร่วมกับผู้วิจัยคือเจ้าอาวาสวัดปากน้ำอเมริกา รองเลขาธิการสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา เรื่องการเผยแผ่พระพุทธศาสนาวิถีใหม่ในสหรัฐอเมริกา พบคำแนะนำพระธรรมทูตต้องปรับ เน้นเปลี่ยนหลากวิธีแผ่ธรรมะแบบไม่พูดเสริมด้วยสื่อออนไลน์

วันที่ ๒๖ ตุลาคม ๒๕๖๔ พระปราโมทย์ วาทโกวิโท,ดร. ที่ปรึกษาดุษฎีนิพนธ์เชิงพัฒนา อาจารย์หลักสูตรสันติศึกษา มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย(มจร) เลขาศูนย์ไกล่เกลี่ยข้อพิพาทภาคประชาชน มจร เปิดเผยว่า เวลา ๐๘.๓๐-๑๒.๐๐ น.วันนี้(๒๖ต.ค.) หลักสูตรสันติศึกษาร่วมกับผู้วิจัยคือพระวิเทศวิสุทธิคุณ (เจ้าคุณสมัคร) นิสิตระดับปริญญาเอกรุ่น ๔ หลักสูตรสันติศึกษา มจร เจ้าอาวาสวัดปากน้ำอเมริกา รองเลขาธิการสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา เลขานุการแผนกเผยแผ่สมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา จัดเวทีสันติสนทนางานวิจัยเชิงพัฒนา

โดยมีพระเทพสุวรรณเมธี,รศ.ดร. รองเจ้าคณะกรุงเทพมหานคร เป็นประธานเปิดและปาฐกถาพิเศษภายใต้หัวข้อ “การเผยแผ่พระพุทธศาสนาวิถีใหม่ในสหรัฐอเมริกา” กล่าวประเด็นสำคัญว่า พระธรรมทูตทำงานเผยแผ่พระพุทธศาสนาในสหรัฐอเมริกาถือว่ามีความสำคัญจะต้องผ่านการพัฒนาและฝึกอบรมอย่างเข้มข้น ย้อนไป ๕๐ กว่าปีมีการเผยแผ่ธรรมของพระธรรมทูต ซึ่งการทำงานมีอุปสรรคมากมายในต่างแดนมีประเด็นของภัยธรรมชาติ มีการสังหารหมู่พระสงฆ์ ซึ่งมีความท้าทายอย่างมากในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาจะต้องใช้สันติวิธีอย่างยิ่ง คนในอเมริกาไม่อยากให้สิ่งแปลกปลอมมาอยู่ในสังคมของเขาเพราะเขามองว่าพระพุทธศาสนาเป็นสิ่งแปลกปลอม ซึ่งคนผิวขาวมักจะเล่นเราด้วยกฎหมายถือว่าเป็นความท้าทายพระธรรมทูต จึงมีการเผยแผ่ด้วยรูปแบบในการแต่งกายเป็นการสื่อสารให้คนในชุมชนได้รับรู้รับทราบ การเผยแผ่พระพุทธศาสนาจะต้องใช้การสื่อสารเป็นฐาน ทำให้มีวัดจำนวนมากเพราะความหลากหลายหวังความเจริญก้าวหน้าในทางพระพุทธศาสนาโดยมีครอบครัวไทยดูแลพระสงฆ์ให้ประกอบศาสนกิจ วัดจึงมีจำนวนมากพระธรรมทูตจะต้องปรับตัวเพื่อสามารถอยู่ร่วมได้อย่างสันติวิธี โดยพระธรรมทูตจะต้องศึกษาว่าเสียสละแท้จริงขนาดไหน เข้าใจบริบทของวัดและสังคมรอบวัด พระธรรมทูตจึงต้องมีหลักการ วิธีการ และอุดมการณ์ พระธรรมทูตจะต้องสามารถสื่อสารภาษากลางและภาษาท้องถิ่นของชุมชนนั้นๆ

ปัจจุบันจึงมีการพัฒนาการเรียนบาลีและภาษาอังกฤษควบคู่บูรณาการโดยเริ่มจากสามเณรจากรากหญ้าเพื่อส่งเสริมสนับสนุนให้ไปเป็นพระธรรมทูตในสหรัฐอเมริกา เพราะเราทราบว่าพระธรรมทูตมีอุปสรรคอย่างไร จึงต้องการพัฒนาตั้งแต่เริ่มต้นในการพัฒนาขัดเกลาจิตใจทั้งปริยัติและปฏิบัติ มองว่าการปกครองอาจไม่ยั่งยืนมีความกระทบกระทั่งมีความเด็ดขาดจึงต้องการนำไปพัฒนาผู้เผยแผ่พระพุทธศาสนาอย่างจริงจัง พระสงฆ์สามเณรจะยกระดับเป็นพระธรรมทูตจะต้องมีความรอบรู้ทุกอย่าง เพราะต่างประเทศไม่ได้สวยหรูจะต้องมีประสบการณ์ตรงในหลากหลายมิติ

พระธรรมทูตจะต้องมีการฝึกอบรมเพื่อไปเป็นพระธรรมทูตโดยตรง สิ่งสำคัญวิปัสสนากรรมฐานถือว่าเป็นฐานสำคัญของพระธรรมทูตในต่างประเทศ กะพี้เป็นฐานในการเผยแผ่มีรูปแบบการเป็นพระสงฆ์ เช่น ความสงบ เป็นต้นแบบ แล้วขยับพัฒนาไปสู่แก่นของพระพุทธศาสนาในการสื่อสารธรรม พระธรรมทูตจะต้องรู้จริงลึกในเรื่องใดเรื่องหนึ่งอย่างแท้จริงโดยเจ้าอาวาสจะต้องทราบว่าพระสงฆ์รูปใดเชี่ยวชาญเรื่องใดเพื่อใช้งานอย่างมีความเหมาะสม การพัฒนาพระธรรมทูตจะต้องมีการคัดเลือกเป็นอย่างดี จากนั้นมีเวทีสันติสนทนาเพื่อการพัฒนางานวิจัยเชิงพัฒนา โดยผู้ทรงคุณวุฒิประกอบด้วย

๑)พระโสภณวชิราภรณ์ ดร. รองอธิการบดีฝ่ายกิจการต่างประเทศ มจร กล่าวประเด็นสำคัญว่า ต้องไปศึกษางานวิจัยเพิ่มเติมจำนวน ๘ เล่ม ในการพัฒนาพระธรรมทูตในสหรัฐอเมริกาเพื่อนำมาสนับสนุนให้งานวิจัยมีความเข้มข้นมากขึ้น โดยให้มีความเจาะลึกในเรื่องการเผยแผ่พระพุทธศาสนา ด้วยการศึกษารูปแบบการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในสหรัฐเมริกา สิ่งสำคัญสันติภาพที่แท้จริงคือ สติสมาธิ เพราะสันติภาพระดับองค์กรอาจจะยากแต่สันติภาพที่แท้จริงคือสติสมาธิในตนเอง โดยมุ่งให้ศึกษาเชิงลึกในการเผยแผ่พระพุทธศาสนา งานพระธรรมทูตดูแลคนไทย ดูแลคนท้องถิ่น ดูแลคนในออนไลน์ ปัจจุบันรุ่นพี่พระธรรมทูตมาสื่อสารประสบการณ์ตรงให้พระธรรมทูตรุ่นใหม่ สิ่งสำคัญเราเห็นสันติวิธีในการทำงานของพระธรรมทูตมีความเป็นกัลยาณมิตร การเผยแผ่พระพุทธศาสนาจะต้องปรับตัวอย่างยิ่งยวดโดยไม่ไปสร้างความขัดแย้งแม้จะมีความหลากหลายทางความเชื่อวัฒนธรรม ซึ่งเวียดนามมีวัดมากที่สุดในสหรัฐอเมริกา ประมาณ ๔๒๐ วัด จึงต้องมีการเชื่อมสัมพันธ์กันซึ่งปัจจุบันพระธรรมทูตสามารถเชื่อมกับคนในท้องถิ่นได้เป็นอย่างดี การเผยแผ่พระพุทธศาสนามีหน้าที่เชื่อมโดยประสบการณ์ตรงในการทำงาน ซึ่งมีหลักสูตรในการพัฒนาเน้นวิชชา จรณะ มาตรฐาน ๘ วิปัสสนากรรมฐาน ความรู้พระพุทธศาสนาในพระไตรปิฎก สามารถสื่อสาร ๔ ภาษา ความเป็นพระธรรมทูต อื่นๆ จำนวน ๙๐ วัน โดยมุ่งให้พระธรรมทูตศึกษาเรียนรู้ในประเทศนั้นๆ โดยเน้นการอยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข ซึ่งเราจะมีการพัฒนาพระธรรมทูตสายต่างประเทศที่มีจิตวิญญาณเป็นฐานมีหลักการ วิธีการ และอุดมการณ์

๒)พระวิเทศสิทธิธรรมาภรณ์ รองประธานสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา กล่าวประเด็นสำคัญว่า การเผยแผ่พระพุทธศาสนามีวิธีการสื่อเข้ามาบูรณาการเพื่อให้เข้าถึงกลุ่มเป้าหมายยิ่งในสถานการณ์ปัจจุบันทำให้สื่อสารธรรมได้ง่ายขึ้นผ่านออนไลน์ มีการปรับหนังสือสวดมนต์ออนไลน์บาลีอังกฤษ การเผยแผ่จะต้องเปิดปากพูดสื่อสารแต่การเผยแผ่พระพุทธศาสนาที่สุดยอดแม้ไม่ได้เปิดปากพูดด้วยการแสดงให้เห็นความสงบเยือกเย็น ซึ่งจากมีประสบการณ์เผยแผ่พระพุทธศาสนาในสหรัฐอเมริกาจำนวน ๒๙ ปี จึงต้องเตรียมสถานที่เพื่อการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน เพราะการเผยแผ่เริ่มจากทาน รักษาศีล และภาวนา การเผยแผ่ธรรมะที่ไม่ต้องพูดจะต้องขับเคลื่อนอย่างจริงจัง สิ่งสำคัญจะต้องพัฒนาสร้างอุดมการณ์น่าจะเป็นผู้เสียสละเหมือนพระปุณณะ โดยพระธรรมทูตจะต้องมีอุดมการณ์สูงสุดด้วยการเสียสละที่เพียงพอ ศรัทธาในพระศาสนาที่เพียงพอ เห็นความทุกข์ยากของเพื่อนมนุษย์ มีความเข้มแข็งอดทนให้รู้เห็นจริง ต้องอยู่เหนือกิเลสและมีความเมตตามากขึ้น

วิเคราะห์ปัญหาในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในสหรัฐอเมริกา ประกอบด้วย ไม่เข้าใจกลุ่มคนผู้เข้ามาเรียนรู้ปฏิบัติธรรม ประสิทธิภาพในการสื่อสารและการใช้ภาษา สื่อไม่ทันสมัยใช้วิธีแบบดั้งเดิม ให้ความรู้ที่ไม่สอดคล้องกับปัจจุบัน และขาดความเข้าใจในวัฒนธรรมต่างชาติ โดยพระธรรมทูตจะต้องเกื้อกูลสังคมโดยศึกษาจริตของกลุ่มเป้าหมายอย่างแท้จริง งานเผยแผ่ของสมัชชาสงฆ์ในสหรัฐอเมริกาจะต้องมีหลากหลายวิธี และร่วมกิจกรรมกับวัดต่างๆ ไม่ใช่วัดไทยเท่านั้นต้องไปร่วมกิจกรรมของวัดประเทศอื่นๆ มีการบริการหนังสือธรรมะ วิทยุ บรรยายธรรมออนไลน์ กลุ่มปฏิบัติธรรม กลุ่มทางสังคม โครงการกายใจไปด้วยกัน ตามนโยบายของพระพรหมบัณฑิตว่า ตกปลานอกบ้าน ประสานสิบทิศ ผูกมิตรทั่วหล้า บริหารปัญญา สาริกาป้อนเหยื่อ

๓)พระมหาหรรษา ธมฺมหาโส, ศาสตราจารย์ ดร. ผู้อำนวยการหลักสูตรสันติศึกษา และผู้อำนวยการวิทยาลัยพุทธศาสตร์นานาชาติ มจร กล่าวประเด็นสำคัญว่า มีโอกาสเดินทางไปปฏิบัติศาสนกิจสหรัฐอเมริกาเห็นการขับเคลื่อนการเผยแผ่พระพุทธศาสนาอย่างชัดเจน โดยมุ่งเน้นเอาคนไทยให้อยู่ก่อนแล้วขยายไปสู่คนท้องถิ่น ผ่านการเผยแผ่พระพุทธศาสนาด้วยความสงบ ซึ่งในต่างประเทศบางครั้งมีวัตถุครบสมบูรณ์แต่มีความหว้าเหว่ จึงต้องอาศัยพระธรรมทูตเข้าไปเยียวยาทางด้านจิตใจผ่านการเผยแผ่พระพุทธศาสนา แต่ต้องปฏิบัติตามแนวทางของโอวาทปาติโมกข์ยึดหลักการ วิธีการ อุดมการณ์ ถือว่าเป็นแบรนด์การเผยแผ่พระพุทธศาสนาโดยยึดรูปแบบตามแนวทางของพระพุทธเจ้า โดยยึดว่าการไม่ทำบาป ทำความดี และทำจิตใจให้ผ่องใส โดยพระพุทธเจ้ามุ่งขันติธรรมในความหลากหลายทางวัฒนธรรมที่มีความแตกต่างกันทุกมิติ ซึ่งพระธรรมทูตจะสามารถอยู่กับบุคคลที่มีความเห็นต่างได้โดยเฉพาะความเห็นต่าง ความเชื่อต่าง

โดยทูตไทยในสหรัฐอเมริกาสะท้อนว่าอะไรที่เป็นอุปสรรคสำคัญในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในสหรัฐอเมริกา คำตอบคือ ความเชื่อที่แตกต่าง ซึ่งเป็นที่อุปสรรคและเป็นโอกาสก็ได้ เราจึงควรพยายามใช้ศัพท์ของภาษาท้องถิ่น เพราะถ้าเราจะเข้าวัฒนธรรมจะต้องเรียนรู้ศาสนาในพื้นที่ จะต้องศึกษาบริบทของสังคมนั้นๆ ศึกษาแนวคิดคือสติสมาธิปัญญา ออกแบบการเผยแผ่ให้เหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย การเผยแผ่พระพุทธศาสนาจะเอาต่างชาติอยู่จะต้องปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานโดยยึดพระอัสสชิเป็นฐานที่มีความสงบเย็น พระธรรมทูตจะต้องปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานให้เข้าถึงอย่างแท้จริง หลักสำคัญจะต้องยึดในโอวาทปาติโมกข์จะกล่าวร้ายว่าร้ายใคร โดยรูปแบบการเผยแผ่พระพุทธศาสนาจะต้องสื่อสารให้เหมาะสมกับคนในพื้นที่ จะต้องใช้ภาษาการสื่อสารที่มีความเหมาะสม แต่สิ่งที่น่าห่วงมากคนต่างชาติไปวัดเมียนม่าร์ วัดลาว วัดกัมพูชาเพราะผู้เผยแผ่ได้ภาษาอังกฤษ จึงต้องศึกษาภาษาเพราะอยากจะได้ใจต้องใช้ภาษาของเรานั่นเอง จึงขอให้ยึดแนวทางหลักการ วิธีการ อุดมการณ์ ของโอวาทปาติโมกข์

๔)พระครูรัตนปัญญาวิเทศ รองเลขาธิการสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกา กล่าวประเด็นสำคัญว่า ภาษาที่เผยแผ่พระพุทธศาสนาในสหรัฐอเมริกาคือภาษาไทยเป็นฐานก่อน แล้วใช้ภาษาอื่นๆตามบริบท โดยสมัชชาสงฆ์ไทยในสหรัฐอเมริกาเป็นองค์กรใหญ่ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาโดยขึ้นตรงกับคณะสงฆ์ไทยโดยเฉพาะมหาเถรสมาคมโดยเฉพาะการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในสหรัฐอเมริกา จึงมีวัดไทยจำนวนมากในสหรัฐอเมริกาเพราะมีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาอย่างกว้างขวางโดยเริ่มจากการตั้งองค์กรต่างๆ เพื่อรวมกลุ่มพลังชาวพุทธในต่างประเทศ ซึ่งหลักกการของการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในสหรัฐอเมริกาจะต้องประกอบด้วย ๑)พูดให้เขาฟังเป็นภาษาธรรม โดยเอาคนในชุมชนมาเป็นเครือข่ายของเรา ๒)ทำให้เขาดู ฝึกหัดปฏิบัติเจริญจิตตภาวนาเผยแผ่ทุกรูปแบบ ๓)อยู่ให้เขาเห็น มีรูปแบบที่มความสงบเกิดความศรัทธาเข้ามาเป็นพวกเดียวกับเรา ๔)เย็นให้สัมผัส ผ่านการสงบเย็นและเป็นประโยชน์ การเผยแผ่พระพุทธศาสนาจะต้องศึกษาพระพุทธศาสนาให้แตกฉานทั้งปริยัติ ปฏิบัติ และศึกษาประเด็นความรู้รอบตัว มีการศึกษาพระบาลีเพื่อรักษาไว้ซึ่งพระพุทธศาสนา มีประเด็นสาธารณูปการช่วยเหลือสังคม มีการเผยแผ่พระพุทธศาสนาเพื่อเข้าถึงผู้คนโดยใช้แนวทางจากประเทศไทยมีกิจกรรมทุกวันอาทิตย์ โดยพระสงฆ์เป็นต้นแบบในการปฏิบัติที่เหมาะสมปรับตัวกับดินฟ้าอากาศ หลวงพ่อปัญญานันนทะกล่าวว่า “แกะเมืองร้อนไม่มีขน แกะเมืองหนาวขนมาก” จึงต้องปรับตัวให้เข้ากับสถานการณ์ จึงต้องปรับวิธีการ โดยยึดหลักการชัดเจน อุดมการณ์แน่นอน แต่วิธีการปรับเปลี่ยนตามความเหมาะสม จงทำงานให้สนุกเป็นสุขขณะทำงานโดยยึดแนวทางการสอนของพระพุทธเจ้าและเดินทางปณิธานของครูอาจารย์ในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาสืบไป