วันนี้เมื่อกล่าวถึง “พุทธมณฑล” หลายท่านคงนึกถึง สถานที่สำคัญทางพุทธศาสนา ที่ตั้งอยู่ที่อำเภอศาลายา จังหวัดนครปฐม นึกถึงพระพุทธรูปปางลีลาประจำพุทธมณฑล (พระศรีศากยะทศพลญาณ ออกแบบโดย ศาสตราจารย์ ศิลป์ พีระศรี)  หากก่อนหน้านั้น เคยมีการเสนอให้ สร้างพุทธมณฑลที่จังหวัดสระบุรี เรียกว่า “พุทธบุรีมณฑล”

วันที่ 5 มิถุนายน ได้ประกาศพระราชกําหนดจัดสร้างพุทธบุรีมณฑล พุทธศักราช 2487 เพื่อจัดสร้างพุทธบุรีมณฑลขึ้น เพื่อเป็นแหล่งประดิษฐานพระบวรพุทธศาสนา

สถาปนาพุทธบุรีมณฑล

วันที่ 5 มิถุนายน ได้ประกาศสถาปนาพุทธบุรีมณฑล โดยให้อาณาบริเวณพระพุทธบาท สระบุรี เป็นพุทธบุรีมณฑล ดังประกาศต่อไปนี้

“ประกาศสถาปนาพุทธบุรีมณฑล”

รัฐบาลของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 8 แห่งประเทศไทย ได้เล็งเห็นโดยประจักษ์ว่าคําสอนของพระพุทธศาสนาให้ความยุติธรรมเสมอหน้าแก่ประชาชาติทั้งปวง ไม่มียกเว้น สิ่งอํานวยสันติสุขแก่โลกอย่างแท้จริง โดยเฉพาะประเทศไทยได้อาศัยธรรมานุภาพแห่งพระพุทธ ศาสนาช่วยคุ้มครองรักษาให้ดํารงความเป็นไทย และให้ตั้งอยู่ในสันติสุขสถาพรตลอดมา

เพราะทั้งรัฐบาลไทยทั้งประชาชาติไทยรับนับถือพระพุทธศาสนาเป็นศาสนาประจําชาติ โดยมีพระมหากษัตริย์ผู้ทรงเป็นประมุขของชาติเป็นองค์เอกอัครศาสนูปถัมภ์ ช่วยกันทํานุบํารุงพระพุทธศาสนา ให้เจริญรุ่งเรืองอยู่เสมอ จนปรากฏแก่โลกว่าประเทศไทยเป็นดินแดนแห่งพระพุทธศาสนา

ก็ถ้าว่าธรรมของพระพุทธศาสนาจะได้เป็นที่ทราบซึ่งแพร่หลายทั่วไปในชนทุกชาติทุกภาษาแล้ว เป็นที่เชื่อได้ว่า สันติสุขจะแพร่หลายไปทั่วโลกและตั้งอยู่ยังยืนด้วย ผลอันไพบูลย์นี้จักสําเร็จได้ ก็ ด้วยมีแหล่งกลางแห่งพระพุทธศาสนาขึ้น เพื่อเป็นที่รวมแห่งการศึกษา การเสาะค้นและการปฏิบัติศาสนธรรม อันแหล่งกลางแห่งพระพุทธศาสนานี้ สมควรประดิษฐานในประเทศไทย ซึ่งได้รับเกียรติสมัญญาว่า เป็นพุทธจักรอันสถาพรในโลก

บัดนี้ประจวบกับวาระดิถีวิสาขะบูชา อันเป็น มหามังคลาภิลักขิตสมัยคล้ายวันเกิด ตรัสรู้ และปรินิพพาน ของสมเด็จบรมศาสดาจารย์ ผู้ประสทธิประสาทสันติสุขแก่โลก นับว่าเป็นมงคลโยคศุภนิมิตร เนื่องด้วยพระพุทธศาสนา สมควร ที่จะสถาปนาพุทธบุรีมณฑลชิ้นในวันนี้ให้เป็นที่เชิดชูเกียรติแห่งพระพุทธศาสนาและชาติไทยสืบไป

1.เป็นแหล่งกลาง ที่ชุมนุมแห่งการศึกษา เสาะค้นพระพุทธศาสนาและการปฏิบัติ ศาสนธรรมของชนทุกชาติทุกภาษาทุกเพศทุกวัย

2.เป็นพระนครแห่งพระพุทธศาสนาโดยเฉพาะ เป็นที่รวมประดิษฐานแห่งศาสนวัตถุ โบราณทั่วราชอาณาจักร เป็นที่ตั้งแห่งการบริหารพระพุทธศาสนาและคณะสงฆ์

3.เป็นนครศักดิ์สิทธิ์แห่งพระพุทธศาสนา เป็นนิวาสมณฑลของพุทธมามกะชน โดยเฉพาะ

ประกาศ ณ วันที่ 4 มิถุนายน พุทธศักราช 2487

จอมพล ป. พิบูลสงคราม นายกรัฐมนตรี”

ที่มา : ศิลปะวัฒนธรรม