วันที่ 31 มีนาคม 66  นายอิทธิพล คุณปลื้ม รมว.วัฒนธรรม (วธ.) เปิดเผยว่า กระทรวงวัฒนธรรมโดยกรมการศาสนาจัดพิธีพระราชทานรางวัลเสาเสมาธรรมจักร และพระราชทานโล่รางวัลนักเรียนผู้ชนะการประกวดกิจกรรมส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม ประจำปี 2565 จากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี ในวันอังคารที่ 4 เมษายน 2566 ณ ศาลาพระราชศรัทธา วัดปทุมวนารามฯ เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร

การประกาศเกียรติคุณและการมอบรางวัลแก่ผู้ทำคุณประโยชน์ ต่อพระพุทธศาสนาจัดให้มีขึ้นครั้งแรกเมื่อปีพุทธศักราช 2525 เนื่องในโอกาสสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์ 200 ปี โดยกรมการศาสนา กระทรวงศึกษาธิการในขณะนั้น ได้จัดให้มีพิธีการประกาศเกียรติคุณ และมอบรางวัลแก่ผู้ทำคุณประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนาเพื่อส่งเสริม พระพุทธศาสนาให้เจริญอย่างกว้างขวาง ซึ่งการคัดเลือกผู้เข้ารับรางวัลเสาเสมาธรรมจักรนั้น กรมการศาสนา  ได้ขอความร่วมมือหน่วยงานที่เกี่ยวข้องในส่วนกลาง และส่วนภูมิภาค ประชาสัมพันธ์เชิญชวนพระสงฆ์ และพุทธศาสนิกชนทั้งในประเทศและต่างประเทศที่มีคุณสมบัติ ผลงานถูกต้องตามระเบียบกรมการศาสนา ว่าด้วยการคัดเลือกผู้ทำคุณประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนา พ.ศ. 2554 และข้อกำหนดเฉพาะของผู้ทำคุณประโยชน์ ต่อพระพุทธศาสนาใน 10 ประเภท ส่งผลงานให้กรมการศาสนา เพื่อจัดประชุมคณะกรรมการฯ โดยผู้ผ่านการคัดเลือกและรับรองผลการคัดเลือกแล้ว กรมการศาสนาจะประกาศผลต่อสาธารณชนเพื่อเข้ารับพระราชทาน รางวัลเสาเสมาธรรมจักร เนื่องในเทศกาลวันสำคัญทางพระพุทธศาสนา วันวิสาขบูชา เป็นประจำทุกปี

รมว.วัฒนธรรม กล่าวต่อไปว่า พิธีพระราชทานรางวัลเสาเสมาธรรมจักร นอกจากจะเป็นการยกย่องเทิดทูนพระสงฆ์ผู้ที่มีบทบาทสำคัญในการ จรรโลงเผยแผ่พระพุทธศาสนา และสร้างขวัญกำลังใจแก่พุทธศาสนิกชนทั้งในและต่างประเทศ ที่ประพฤติตนเป็นผู้อุทิศแรงกาย แรงใจ กำลังทรัพย์ กำลังสติ ทำคุณประโยชน์ต่อสังคมประเทศชาติจนเป็นที่ประจักษ์ แก่ชุมชนและสังคมแล้ว ยังได้นำนักเรียนผู้ชนะการประกวด กิจกรรมส่งเสริมคุณธรรมจริยธรรม ประจำปี 2565 เข้ารับโล่พระราชทานสร้างขวัญกำลังใจให้แก่เด็กเยาวชน คนดี คนเก่งอีกด้วย  ทั้งนี้ ผู้เข้ารับพระราชทานรางวัลฯ ในครั้งนี้ มีจำนวนทั้งสิ้น  224 รูป/คน ประกอบด้วยผู้ทำคุณประโยชน์ ต่อพระพุทธศาสนา160 รูป/คน นักเรียนผู้ชนะการประกวดสวดมนต์หมู่ฯ ทำนองสรภัญญะ  34 คน การประกวดบรรยายธรรม 24 คน และการประกวดสวดโอ้เอ้วิหารราย 6 คน และนับตั้งแต่ปี พ.ศ. 2525 – 2565  มีผู้เข้ารับพระราชทานรางวัล

แล้วรวมจำนวนทั้งสิ้น  5,537 ราย ซึ่งผู้ทำคุณประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนาเหล่านี้ ยังคงเป็นพลังสำคัญ เป็นแบบอย่างที่ดีในการอุทิศตนทำความดีต่อสังคมและประเทศชาติ ร่วมกันจรรโลงพระพุทธศาสนาให้ยั่งยืนถาวรจนเป็นที่ประจักษ์ตลอดมา

รางวัลเสาเสมาธรรมจักร เป็นรางวัลเกียรติยศสูงสุดที่คณะกรรมการฝ่ายคัดเลือกผู้ทำคุณประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนา พิจารณามอบให้แก่ผู้ที่ทำคุณประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนา เพื่อส่งเสริมยกย่องคุณความดีและประกาศเกียรติคุณแด่บุคคล องค์กร และหน่วยงาน ที่บำเพ็ญประโยชน์ต่อพระพุทธศาสนาให้ปรากฏแก่พุทธศาสนิกชนโดยทั่วไป เป็นแบบอย่างแก่สังคมและเยาวชนของชาติ เป็นเกียรติ เป็นกำลังใจในการเผยแผ่ พระพุทธศาสนา ซึ่งได้ผ่านการเสนอชื่อการพิจารณาคัดเลือกกลั่นกรองจากคณะอนุกรรมการ และการอนุมัติจากคณะกรรมการฝ่ายคัดเลือกในโครงการสัปดาห์ส่งเสริมพระพุทธศาสนา เนื่องในเทศกาลวิสาขบูชา

ผู้ควรแก่รางวัลจะได้รับพระราชทานเสาเสมาธรรมจักร พร้อมด้วยประกาศเกียรติคุณจากสมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา ฯ สยามบรมราชกุมารี ซึ่งเสด็จ ฯ เป็นองค์ประธานเปิดงานสัปดาห์ส่งเสริมพระพุทธศาสนา เนื่องในเทศกาล วิสาขบูชา ณ มณฑลพิธีท้องสนามหลวงเป็นประจำทุกปี

หน่วยงานที่รับผิดชอบการพิจารณามอบรางวัลเสาเสมาธรรมจักร ปัจจุบันอยู่ที่กรมการศาสนา กระทรวงวัฒนธรรม โดยจะมีการแต่งตั้งคณะอนุกรรมการพิเศษเพื่อพิจารณาผู้สมควรได้รับรางวัลขึ้นใหม่ทุกปี โดยแบ่งพิจารณาเป็น 10 สาขา เช่น สาขาการเผยแผ่พระพุทธศาสนาในประเทศ สาขาการแต่งหนังสือทางพระพุทธศาสนา เป็นต้น การคัดเลือกผู้สมควรได้รับรางวัลมีสองวิธีการคือ พิจารณาจากผู้ทำประโยชน์ผู้ที่มีชื่อเสียง และคัดเลือกจากเอกสารที่ผู้เสนอขอตามลำดับชั้นจากสำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดขึ้นมา โดยแบ่งเป็นจังหวัดละ 1 หรือ 2 รางวัล ตามแต่ขนาดของประชากรในจังหวัด