‘แผนที่กรุงธนบุรีจากพม่า’ บทความนี้ปรากฏในเพจเฟซบุ๊กสยามเทศะ โดย มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ เมื่อวันที่ 14 พ.ย.2562 เนื้อหาสาระน่าติดตามกรุงธนบุรีในหลักฐานพม่า เป็นแผนที่ชนาดใหญ่ที่แสดงชัดเจนถึงเขตตัวเมืองสองฟากแม่น้ำเจ้าพระยา(พม่าเรียกว่ามหานที)และให้ความสำคัญที่ฝั่งตะวันตกซึ่งเป็นวังหลวงมากกว่าฝั่งตะวันออก แผนที่เมืองธนบุรีซึ่ง คุณนิรมล เมธีสุวกุล ได้รับอนุญาตจากนักวิชาการในย่างกุ้ง อาจารย์หม่อง หม่อง ทิน [Prof. Muang Muang Tin] อนุญาตให้ถ่ายภาพแผนที่ชิ้นนี้ที่เขียนลงบนแผ่นกระดาษขนาดใหญ่ราว ๓x๖ ฟุต เขียนด้วยสีฝุ่นสีสันสวยงาม ตัวหนังสือในแผนที่เป็นภาษาพม่า อาจารย์สุเนตร ชุตินธรานนท์ แห่งคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย จึงจัดแปลเป็นภาษาอังกฤษตามที่ปรากฎ เขียนข้อมูลสันนิษฐานไว้อย่างน่าสนใจใน “กรุงธนบุรีในหลักฐานพม่า” ว่า แผนที่แสดงไว้ชัดเจนว่าเขตตัวเมืองครอบคลุมพื้นที่ทั้งสองฟากเจ้าพระยา (คำพม่าเรียกแม่น้ำเจ้าพระยาว่ามหานที) ฝั่งตะวันตกเป็นวังหลวงคงให้ความสำคัญมากกว่าเพราะมีรายละเอียดมากกว่าฝั่งตะวันออก ริมเจ้าพระยาตั้งแต่ปากคลองบางกอกน้อยลงไปถึงปากคลองบางหลวงหรือคลองบางกอกใหญ่ คือเขตเมืองฟากตะวันตกจะเห็นว่ามีกำแพงล้อมเมืองอยู่ทั้งสี่ด้าน มีประตูเข้าทั้งหมด ๒๑ ประตู ตรงมุมด้านใต้ตรงปากคลองบางหลวงซึ่งมีรูปปืนใหญ่น่าจะเป็น ป้อมวิชัยประสิทธิ์ พื้นที่ในกำแพงเมืองจะเห็นว่ามีทางเชื่อมถึงกันหมด โดยมีคลองเชื่อมจากแม่น้ำตัดขวางออกคลองคูเมืองเพียงเส้นเดียว ซึ่งน่าจะเป็นคลองบางหว้าใหญ่ข้างวัดระฆัง ส่วนคลองมอญและคลองนครบาลไม่ปรากฏในแผนที่นี้ จะเห็นว่าแนวคลองและแนวกำแพงวังแบ่งพื้นที่เป็น ๓ ส่วนโดยประมาณ คือ กรอบสี่เหลี่ยมด้านขวาสุดติดกับป้อมปืนคือ เขตพระราชวัง ซึ่งในพงศาวดารระบุว่าถือตามแนวกำแพงเมืองเดิม โดยรวมเอาวัดแจ้งและวัดท้ายตลาดไว้ในเขตวังหลวงด้วย หากยึดข้อมูลนี้กำแพงวังน่าจะกว้างถึงคลองเหนือวัดอรุณฯ เป็นอย่างน้อย ภายในกำแพงวังจะเห็นแนวกำแพงอีกชั้นหนึ่ง ผู้เขียนเน้นให้ดูใหญ่และมิดชิดแน่นหนาเป็นพิเศษ น่าจะเป็นที่ประทับของพระเจ้าตากสินหรือเป็นเขตพระราชฐานชั้นใน ซึ่งทั้งพระตำหนักและแนวกำแพงวังไม่เหลือร่องรอยให้เห็นแล้วในปัจจุบัน ท่าน้ำริมเจ้าพระยา ตรงประตูซึ่งเชื่อมถึงตำหนักในได้พม่าระบุไว้ว่าเป็น “ท่าขึ้นวัง” ส่วนประตูเข้าวังที่อยู่ถัดมาทางซ้ายมีชื่อว่า “ประตูถือน้ำพระพิพัฒน์” จึงเป็นไปได้ที่รูปอาคารหลังใหญ่ริมกำแพงวังด้านเหนือจะเป็นท้องพระโรงซึ่งพระเจ้าตากสินเสด็จออกว่าราชการ แต่จะเป็นท้องพระโรงหลังเดียวกับที่อยู่ในวังเดิมหรือไม่คงบอกไม่ได้ พื้นที่สี่เหลี่ยมถัดมาซึ่งอยู่ตรงกลางพระนครนั้น มีรูปอาคารเด่นสะดุดตาอยู่หลังหนึ่งแวดล้อมด้วยรูปเรือนเล็กๆ เป็นจำนวนมากบรรยายว่าเป็น “บ้านพระยาจักรี” ซึ่งน่าจะหมายถึงที่ประทับเดิมของรัชกาลที่ ๑ น่าสังเกตว่าในพงศาวดารและในบันทึกเก่าๆ เช่น ในจดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนริทรเทวีนั้น กล่าวถึงบ้านขุนนางผู้ใหญ่ในสมัยพระเจ้าตากสินฯ ว่าอยู่ในเขตกำแพงฟากตะวันตกเป็นส่วนใหญ่ และมีอย่างน้อยสองท่านซึ่งพำนักอยู่ที่เดิมทั้งสองแผ่นดินคือ “เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์” หรือ “พระยาสุริยอภัย” ในแผ่นดินพระเจ้าตากสินบ้านอยู่ที่ชุมชนบ้านปูน (แถวศิริราช) มาแต่เดิม ต่อมาในรัชกาลที่ ๑ จึงสถาปนาเป็นกรมพระราชวังหลัง ส่วนอีกท่านคือ “เจ้าพระยาธรรมธิกรณ์” ซึ่งเป็นเจ้ากรมวังครั้งกรุงธนบุรี บ้านของท่านอยู่ใกล้ปากคลองมอญบริเวณเดียวกับบ้านพระยาจักรี พื้นที่กรอบซ้ายสุดอยู่ติดคลองบางกอกน้อย น่าจะป็นโรงช้างต้นแน่ ในพระราชพงศาวดารกล่าวถึงช้างทรงของพระเจ้ากรุงธนบุรีว่ามีทั้งหมด ๔ เชือก จึงเป็นเรื่องบังเอิญมากที่รูปช้างในแผนที่นี้ก็มีอยู่ ๔ เชือกเช่นเดียวกัน (อีกเชือกหนึ่งอยู่ฟากตะวันออก) บริเวณปากคลองตรงมุมขวาควรจะเป็นวัดบางว้าใหญ่หรือวัดระฆัง เพราะพม่าเขียนว่า “ท่าขึ้นวัด” ถัดมาทางซ้ายมือน่าจะเป็นฉางเกลือและชุมชนบ้านปูน ตรงคลองคูเมืองด้านตะวันตกซึ่งติดมาให้เห็นเพียงบางส่วนนั้น มีเครื่องหมายชี้ไปทางคลองบางกอกน้อยบอกว่าทางไปสุสานและอู่เก็บเรือ ทำให้พอเห็นเค้าว่าอู่เก็บเรือหลวงนั้นอยู่คลองบางกอกน้อยมาแต่เดิม ส่วนสุสานที่ระบุไว้ น่าจะเป็นสุสานแขกริมคลองฝั่งใต้ซึ่งทางรถไฟได้ผ่านทับไปหมดแล้ว ข้ามฟากมาด้านตะวันออกเขตกำแพงชั้นในระบุว่าเป็น “วังลูกเจ้าเมืองบางกอก” ซึ่งน่าจะหมายถึงพระเจ้าลูกเธอ กรมขุนอินทรพิทักษ์ ในแผ่นดินพระเจ้าตากสิน ตรงมุมซ้ายในกำแพงเมืองมีรูปเรือนอยู่หลังหนึ่งเขียนว่าเป็น “บ้านหัวหน้าชาวจีน” ในที่นี้น่าจะหมายถึงบ้านพระยาราชาเศรษฐี ผู้ดูแลชาวจีนซึ่งอยู่กันอย่างหนาแน่นตามริมน้ำฟากตะวันออก เรือนแพที่เห็นเรียงเป็นแถวในแม่น้ำคือชุมชนชาวจีน….. เพจ สยามเทศะโดยมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ Leave a ReplyFacebook Comments More Articles By the same author ‘อย่าอยู่ โดยไร้ประโยชน์’ ธรรมะเป็นพรปีใหม่ปี62 ‘พระครูบาบุญชุ่ม’อยู่มาเลย์ อุทัย มณี ธ.ค. 31, 2018 เมื่อวันที่ 31 ธ.ค.2561 เนื่องในเทศกาลขึ้นปีใหม่ พระครูบาบุญชุ่ม… “พระนิสิต มจร”กลุ่มภูมิธรรมชนะเลือกตั้งนายกองค์กรบริหารนิสิตประจำปี 2563 อุทัย มณี ม.ค. 29, 2020 วันที่ 29 มกราคม พ.ศ.2563 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ที่มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย… พร้อมเพรียง “กิจกรรมเอามื้อสามัคคี” เปิดศูนย์ผู้นำจิตอาสาพัฒนาชุมชนบ้านบางสะแก จังหวัดสมุทรสงคราม อุทัย มณี ก.พ. 09, 2022 วันพุธที่ 9 กุมภาพันธ์ 2565 เวลา 09.00 น. นายสุทธิพงษ์ จุลเจริญ ปลัดกระทรวงมหาดไทย… ‘ทักษิณ’แนะวิธีคิดแบบ’บิล เกตส์’ ยกคำพุทธทาสอกุศลมูลบังตาทำให้โง่ อุทัย มณี ก.พ. 25, 2019 วันที่ 25 กุมภาพันธ์ 2562 นายทักษิณ ชินวัตร อดีตนายกรัฐมนตรี จัดรายการ… คณะสงฆ์ศรีสะเกษมอบอุปกรณ์ทางการแพทย์รพ.ศรีสะเกษ อุทัย มณี เม.ย. 17, 2020 วันที่ 16 เมษายน 2563 พระราชกิตติรังษี เจ้าคณะจังหวัดศรีสะเกษ… ทัวร์แม่แจ่ม : ฟังเสียงสะท้อนชาวบ้านโคก หนอง นา อุทัย มณี ก.ย. 01, 2021 ในขณะที่เขียนต้นฉบับอยู่นี้ เปรียญสิบ กำลังอยู่ในห้องพักภายในมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัยวิทยาสงฆ์จังหวัดลำพูนชื่ออาคารว่า “อาคันตุกะภิรมย์สุข” มีห้องพัก… “พี่ศรี”ทำดีโวยแทนพระสงฆ์! ถามรบ.หมดเงินเยียวยาช่วงโควิดแล้วหรือ อุทัย มณี ก.ย. 01, 2020 วันที่ 1 กันยายน 2563 นายศรีสุวรรณ จรรยา เลขาธิการสมาคมองค์การพิทักษ์รัฐธรรมนูญไทย… ประธาน ‘คปพ.’ปฏิรูปสงฆ์หนุนแนวคิดเจ้าคณะใหญ่หนกลาง กระตุ้นให้พัฒนาพระสงฆ์เป็นนักไกล่เกลี่ยทั่วประเทศ อุทัย มณี ก.ย. 21, 2020 เมื่อวานนี้ (20 กันยายน 63 ) ณ ห้องประชุมสัมมาปัญญา อาคารพระพรหมบัณฑิต… ปลัดกระทรวงมหาดไทย เปิดอบรม “ข้าราชการต้นแบบอำเภอนำร่อง ระดับกลุ่มจังหวัด 18 อำเภอ” เพื่อทำงานร่วมกับ 7 ภาคีเครือข่ายในการบำบัดทุกข์ บำรุงสุข อุทัย มณี ส.ค. 06, 2022 วันที่ 6 ส.ค. 65 นายสุทธิพงษ์ จุลเจริญ ปลัดกระทรวงมหาดไทย เปิดโครงการฝึกอบรมเชิงปฏิบัติการ… Related Articles From the same category พระอาจารย์”ม.สงฆ์มจร” ชี้แนะเทคนิคการสอนสำคัญกว่าเทคโนโลยี ยันเป้าหมายการสอนคือ คิดได้ ปฏิบัติเป็น ไม่ใช่จดจำนำไปทำข้อสอบ… พระกำแพงเพชรลงทะเบียนเราชนะ! หลังไม่ได้รับการเยียวยาโควิดจากรัฐ วันที่ 24 ก.พ. 2564 เพจ Phramaha Boonchuay Doojai ได้โพสต์ข้อความว่า “จาก ‘เราไม่ทิ้งกัน’… อย่าเข้าใจผิด!! พระขับรถได้ มติมส..ยังไม่ชี้ชัด มีเพียงให้เจ้าหน้าที่ตำรวจบังคับใช้กฎหมายเหมือนฆราวาส ใน 2 -3 วันนี้มีการเผยแพร่ข้อความข่าวว่า "มติมหาเถรสมาคมอนุญาตให้พระขับรถได้ทุกชนิด… ‘ครม.’เห็นชอบร่างพ.ร.บ.ศึกษาพระปริยัติธรรม ช่วยปฏิรูปการศึกษาคณะสงฆ์ เมื่อเวลา 14.30 น. วันที่ 26 พ.ย. ที่ทำเนียบรัฐบาล นายสุวพันธุ์ ตันยุวรรธนะ… “ช็อค”เลขาธิการองค์กรต่อต้านคอร์รัปชันเผย พบความผิดปกติในการจัดซื้อจัดจ้างภาครัฐ กว่า 8 หมื่นโครงการ จาก 10 หน่วยงาน วันที่ 8 ม.ค. 64 ในขณะที่มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย…
Leave a Reply