‘แผนที่กรุงธนบุรีจากพม่า’ บทความนี้ปรากฏในเพจเฟซบุ๊กสยามเทศะ โดย มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ เมื่อวันที่ 14 พ.ย.2562 เนื้อหาสาระน่าติดตามกรุงธนบุรีในหลักฐานพม่า เป็นแผนที่ชนาดใหญ่ที่แสดงชัดเจนถึงเขตตัวเมืองสองฟากแม่น้ำเจ้าพระยา(พม่าเรียกว่ามหานที)และให้ความสำคัญที่ฝั่งตะวันตกซึ่งเป็นวังหลวงมากกว่าฝั่งตะวันออก แผนที่เมืองธนบุรีซึ่ง คุณนิรมล เมธีสุวกุล ได้รับอนุญาตจากนักวิชาการในย่างกุ้ง อาจารย์หม่อง หม่อง ทิน [Prof. Muang Muang Tin] อนุญาตให้ถ่ายภาพแผนที่ชิ้นนี้ที่เขียนลงบนแผ่นกระดาษขนาดใหญ่ราว ๓x๖ ฟุต เขียนด้วยสีฝุ่นสีสันสวยงาม ตัวหนังสือในแผนที่เป็นภาษาพม่า อาจารย์สุเนตร ชุตินธรานนท์ แห่งคณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย จึงจัดแปลเป็นภาษาอังกฤษตามที่ปรากฎ เขียนข้อมูลสันนิษฐานไว้อย่างน่าสนใจใน “กรุงธนบุรีในหลักฐานพม่า” ว่า แผนที่แสดงไว้ชัดเจนว่าเขตตัวเมืองครอบคลุมพื้นที่ทั้งสองฟากเจ้าพระยา (คำพม่าเรียกแม่น้ำเจ้าพระยาว่ามหานที) ฝั่งตะวันตกเป็นวังหลวงคงให้ความสำคัญมากกว่าเพราะมีรายละเอียดมากกว่าฝั่งตะวันออก ริมเจ้าพระยาตั้งแต่ปากคลองบางกอกน้อยลงไปถึงปากคลองบางหลวงหรือคลองบางกอกใหญ่ คือเขตเมืองฟากตะวันตกจะเห็นว่ามีกำแพงล้อมเมืองอยู่ทั้งสี่ด้าน มีประตูเข้าทั้งหมด ๒๑ ประตู ตรงมุมด้านใต้ตรงปากคลองบางหลวงซึ่งมีรูปปืนใหญ่น่าจะเป็น ป้อมวิชัยประสิทธิ์ พื้นที่ในกำแพงเมืองจะเห็นว่ามีทางเชื่อมถึงกันหมด โดยมีคลองเชื่อมจากแม่น้ำตัดขวางออกคลองคูเมืองเพียงเส้นเดียว ซึ่งน่าจะเป็นคลองบางหว้าใหญ่ข้างวัดระฆัง ส่วนคลองมอญและคลองนครบาลไม่ปรากฏในแผนที่นี้ จะเห็นว่าแนวคลองและแนวกำแพงวังแบ่งพื้นที่เป็น ๓ ส่วนโดยประมาณ คือ กรอบสี่เหลี่ยมด้านขวาสุดติดกับป้อมปืนคือ เขตพระราชวัง ซึ่งในพงศาวดารระบุว่าถือตามแนวกำแพงเมืองเดิม โดยรวมเอาวัดแจ้งและวัดท้ายตลาดไว้ในเขตวังหลวงด้วย หากยึดข้อมูลนี้กำแพงวังน่าจะกว้างถึงคลองเหนือวัดอรุณฯ เป็นอย่างน้อย ภายในกำแพงวังจะเห็นแนวกำแพงอีกชั้นหนึ่ง ผู้เขียนเน้นให้ดูใหญ่และมิดชิดแน่นหนาเป็นพิเศษ น่าจะเป็นที่ประทับของพระเจ้าตากสินหรือเป็นเขตพระราชฐานชั้นใน ซึ่งทั้งพระตำหนักและแนวกำแพงวังไม่เหลือร่องรอยให้เห็นแล้วในปัจจุบัน ท่าน้ำริมเจ้าพระยา ตรงประตูซึ่งเชื่อมถึงตำหนักในได้พม่าระบุไว้ว่าเป็น “ท่าขึ้นวัง” ส่วนประตูเข้าวังที่อยู่ถัดมาทางซ้ายมีชื่อว่า “ประตูถือน้ำพระพิพัฒน์” จึงเป็นไปได้ที่รูปอาคารหลังใหญ่ริมกำแพงวังด้านเหนือจะเป็นท้องพระโรงซึ่งพระเจ้าตากสินเสด็จออกว่าราชการ แต่จะเป็นท้องพระโรงหลังเดียวกับที่อยู่ในวังเดิมหรือไม่คงบอกไม่ได้ พื้นที่สี่เหลี่ยมถัดมาซึ่งอยู่ตรงกลางพระนครนั้น มีรูปอาคารเด่นสะดุดตาอยู่หลังหนึ่งแวดล้อมด้วยรูปเรือนเล็กๆ เป็นจำนวนมากบรรยายว่าเป็น “บ้านพระยาจักรี” ซึ่งน่าจะหมายถึงที่ประทับเดิมของรัชกาลที่ ๑ น่าสังเกตว่าในพงศาวดารและในบันทึกเก่าๆ เช่น ในจดหมายเหตุความทรงจำของกรมหลวงนริทรเทวีนั้น กล่าวถึงบ้านขุนนางผู้ใหญ่ในสมัยพระเจ้าตากสินฯ ว่าอยู่ในเขตกำแพงฟากตะวันตกเป็นส่วนใหญ่ และมีอย่างน้อยสองท่านซึ่งพำนักอยู่ที่เดิมทั้งสองแผ่นดินคือ “เจ้าฟ้ากรมหลวงอนุรักษ์เทเวศร์” หรือ “พระยาสุริยอภัย” ในแผ่นดินพระเจ้าตากสินบ้านอยู่ที่ชุมชนบ้านปูน (แถวศิริราช) มาแต่เดิม ต่อมาในรัชกาลที่ ๑ จึงสถาปนาเป็นกรมพระราชวังหลัง ส่วนอีกท่านคือ “เจ้าพระยาธรรมธิกรณ์” ซึ่งเป็นเจ้ากรมวังครั้งกรุงธนบุรี บ้านของท่านอยู่ใกล้ปากคลองมอญบริเวณเดียวกับบ้านพระยาจักรี พื้นที่กรอบซ้ายสุดอยู่ติดคลองบางกอกน้อย น่าจะป็นโรงช้างต้นแน่ ในพระราชพงศาวดารกล่าวถึงช้างทรงของพระเจ้ากรุงธนบุรีว่ามีทั้งหมด ๔ เชือก จึงเป็นเรื่องบังเอิญมากที่รูปช้างในแผนที่นี้ก็มีอยู่ ๔ เชือกเช่นเดียวกัน (อีกเชือกหนึ่งอยู่ฟากตะวันออก) บริเวณปากคลองตรงมุมขวาควรจะเป็นวัดบางว้าใหญ่หรือวัดระฆัง เพราะพม่าเขียนว่า “ท่าขึ้นวัด” ถัดมาทางซ้ายมือน่าจะเป็นฉางเกลือและชุมชนบ้านปูน ตรงคลองคูเมืองด้านตะวันตกซึ่งติดมาให้เห็นเพียงบางส่วนนั้น มีเครื่องหมายชี้ไปทางคลองบางกอกน้อยบอกว่าทางไปสุสานและอู่เก็บเรือ ทำให้พอเห็นเค้าว่าอู่เก็บเรือหลวงนั้นอยู่คลองบางกอกน้อยมาแต่เดิม ส่วนสุสานที่ระบุไว้ น่าจะเป็นสุสานแขกริมคลองฝั่งใต้ซึ่งทางรถไฟได้ผ่านทับไปหมดแล้ว ข้ามฟากมาด้านตะวันออกเขตกำแพงชั้นในระบุว่าเป็น “วังลูกเจ้าเมืองบางกอก” ซึ่งน่าจะหมายถึงพระเจ้าลูกเธอ กรมขุนอินทรพิทักษ์ ในแผ่นดินพระเจ้าตากสิน ตรงมุมซ้ายในกำแพงเมืองมีรูปเรือนอยู่หลังหนึ่งเขียนว่าเป็น “บ้านหัวหน้าชาวจีน” ในที่นี้น่าจะหมายถึงบ้านพระยาราชาเศรษฐี ผู้ดูแลชาวจีนซึ่งอยู่กันอย่างหนาแน่นตามริมน้ำฟากตะวันออก เรือนแพที่เห็นเรียงเป็นแถวในแม่น้ำคือชุมชนชาวจีน….. เพจ สยามเทศะโดยมูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธุ์ Leave a ReplyFacebook Comments More Articles By the same author “สมเด็จพระมหาธีราจารย์” ฝากพระธรรมทูตต้องอ่อนน้อมถ่อมตน ไม่ยกตนข่มท่าน ปรับตัวให้กับเข้ากับสังคม อุทัย มณี มิ.ย. 13, 2021 วันอาทิตย์ที่ ๑๓ มิถุนายน ๒๕๖๔ ที่ศูนย์พัฒนาซาสนาแคมป์สน… ชาวพุทธเมียนมากว่า2แสนฟังเทศน์วาระขึ้นปีใหม่ อุทัย มณี ม.ค. 04, 2019 งานแสดงพระธรรมเทศนาประจำปี เนื่องในวาระดิถีขึ้นปีใหม่ ณ… นักสะสมพระทองคำ “เฮียกุ่ย รัชดา” ฉายาเจ้ากรมพระทองคำ อุทัย มณี พ.ย. 21, 2018 เหรียญทองคำ ลงยา พ.ศ.๒๔๙๓ เหรียญทองคำ พ.ศ.๒๔๙๓ เหรียญทองคำ เสมาเล็ก… ด่วน! “กมธ.ศาสนาฯสภาฯ” จ่อนิมนต์ 2 พส. แจงปมไลฟ์สดทะลุ 2 แสนหาจุดเหมาะสม อุทัย มณี ก.ย. 06, 2021 วันจันทร์ที่ 6 กันยายน 2564 นายเพชรวรรต วัฒนพงศศิริกุล รองประธานคณะกรรมาธิการการศาสนา… หลวงพ่อคง’วัดเขากลิ้งมรณภาพ ปิดตำนาน’เทพเจ้าแห่งแก่งกระจาน’ อุทัย มณี ม.ค. 10, 2019 หลวงพ่อคง ฐิตวิริโย เจ้าอาวาสรูปปัจจุบันและรูปแรกของ "วัดเขากลิ้ง"… วันอาสาฬหบูชา! วัดมหาจุฬาลงกรณราชูทิศ เชิญร่วมทำบุญเปิดศูนย์พุทธเกษตร”มจร” อุทัย มณี ก.ค. 04, 2020 วันที่ 4 ก.ค.2563 เนื่องในวันอาสาฬหบูชา วันอาทิตย์ ที่ 5 กรกฎาคม… สมเด็จพระสังฆราชนำเจริญรัตนสูตรส่งกำลังใจสู้ภัยโควิด-19 อุทัย มณี มี.ค. 25, 2020 สมเด็จพระสังฆราช นำคณะสงฆ์ทั่วประเทศ เจริญพระพุทธมนต์รัตนสูตร… สมาคมศิษย์เก่า มจร เชิญร่วมงาน “คืนสู่เหย้า” ครั้งที่ ๑๔ อุทัย มณี ธ.ค. 24, 2018 มหากุศลเสริมสร้างบุญบารมีพิธีเททองลพ.ศิลา พระนาคปรก 1000 ปีวัดทุ่งเสลี่ยม จ.สุโขทัย อุทัย มณี มี.ค. 01, 2019 “หลวงพ่อศิลา” เป็นพระพุทธรูปศักดิ์สิทธิ์ประดิษฐานเป็นมิ่งมหามงคล… Related Articles From the same category มหาจุฬา ฯ จัดกิจกรรม “Big Cleaning Day” เตรียมพร้อมงาน“ประสาทปริญญา” วันที่ 7 ธ.ค. 64 พระเมธีธรรมาจารย์ หรือเจ้าคุณประสาร… เคลียร์จบแล้ว!! ปัญหารถรับ-ส่งนิสิตมหาจุฬา ฯ จากการที่มีพระนิสิตมหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย… สาธุ! ทหารไทยศิษย์เก่าม.สงฆ์”มจร” นำทหารสหรัฐนั่งสมาธิทุกวัน เมื่อวันที่ 27 ส.ค. 2563 ร.อ.สมญา มาลาศรี อนุศาสนาจารย์ทหารกองประจำการกองทัพบก… เล่าขานปาฏิหารย์ เหรียญพระเจ้าตาก ชาววัดอรุณรุ่นกรุงธนบุรี เล่าขานปาฏิหารย์เหรียญสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชชาววัดอรุณ… “เทวัญ”ทำความสะอาดวัดท่องเที่ยวทั่วกรุงป้องกัน COVID – 19 "เทวัญ"ลงพื้นที่ทำกิจกรรมจิตอาสาทำความสะอาดวัดทั่วกรุง ตามมาตรการป้องกันการแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรน่า…
Leave a Reply